«Պատերազմ և Խաղաղություն» – Նազելի Ավետյան

(Մոնոլոգ Աստծո հետ) 

Ես այսօր եկել եմ դուռդ, Տեր, որովհետև ոչ մի անձավում սրտից պոկված լռությունը իմ արձագանք չտվեց։ Եկել եմ ասելու, որ թեև այս գմբեթի ներքո մեղքերն ու սուտ խոստումներն ավելի շատ են, քան սրբերը, ես պատմելու եմ քեզ խաչելության ամենասրբազան պատմությունը։

… Ես ծնունդ տվեցի մի խարտյաշ պատանու՝ երկնագույն աչքերով ու ձյունաճերմակ մաշկով։ Նա ինձ նայեց անթարթ ու սիրահար հայացքով, ու ես մահու չափ ցանկացա կուրանալ այդ պատկերով ու չբժշկվել։ Ես եղա խաբված ու դավաճանված, հալածված անարդարության արժանի կրողներից, սարսափած ու խեղդված մեղքերով ծանրացած այս օդից, բայց շարունակեցի աղոթել խավարում ճոճվող օրորոցի մոտ։ 

Նա սիրում էր կարտոֆիլով կարկանդակներ ու քաղցր կոնֆետներ, սիրում էր նստել տաք բուխարու մոտ ու նայել այրվող փայտերին, մայրամուտներ էր սիրում ու … մի աղջկա, Տեր։ Մի աղջկա, ում աչքերի հետ աչքերը չխաչեց ու գրեց երգեր մի սիրո մասին, որից չբուժվեցին, սակայն, վերքերը։

Ես նրան նվիրեցի անթիվ համբույրներ ու 18 գարուն, բայց անցավ ամառը, ու աշնան կեսին իմ կյանքում հավերժ ձմեռ արեց։ Պատերազմ էր։ 

Ես չհամբուրեցի ու գիրկս չառա նրան 44 օր ու 44 գիշեր, և դրանից հետո՝ մի ամբողջ հավերժություն։ Շշնջացի աղոթք, ու մարմնովս անցավ դող՝ նրան այլևս չունենալու։ 

Եկել եմ ասելու, Տեր, որ ատում եմ բնության բոլոր օրենքներն ու երկրային կյանքում երկնային որդուս գրկելու անզորությունը իմ։ Ասելու, որ իմ ներսում չի լսվում արկերի սուլոց, բայց այդ փամփուշտից 44 անգամ ծակվել է արդեն հոգուս սաղավարտը։ Իմ ներսում չկան զոհեր ու սպանվածներ, բայց իմ հոգին վիրավոր է, ու սիրտս գերի՝ հեռախոսափողում մնացած ձայնին։ Ես այլևս չեմ պատրաստում կարկանդակներ, քաղցր կոնֆետներ էլ չեմ գնում, տանը այլևս տաք չէ (հանգչել է թե’ բուխարին, թե’ տան ճրագը)։ Մայրամուտներին, պատահում է, դուրս եմ գալիս ու արցունքով ցողում նրա չԳալու ուղիները, որոնց վրա, ախր, հաղթական ոտնահետքերը պիտի լինեին։ 

Ես պատերազմել եմ ինքս ինձ հետ ու ուրացել եմ աշխարհի բոլոր հայրենիքները, որովհետև մեղքերի գաղջահոտով լցված այս տաճարում ես ուխտեցի հայրենիք ճանաչել նրան, ում մեջ խաղաղություն էի գտնում հոգուս պատերազմներից հետո… Ես ինձ դատապարտել եմ որդուս կարոտելու չմեռնող պատժով, որովհետև ձեռքերս երբեք կիլոմետրերը ճեղքելու չափ ուժեղ չդարձան… Որովհետև երբեք այնքան երկար չեղան մատներս հրացանի փողը բռնելու համար… 

… Խաղաղությունը նրա անունը ունի, ու ես չգիտեմ՝ գնդաձև աշխարհի որ անկյունում փնտրեմ ու չգտնեմ երկնագույն աչքերով իմ խաղաղությունը։ Պատմե՞մ, թե մատներիս վրա ինչպես է դաջվել մազերի բույրը, ու մաշկիս վրա՝ դողը թարթիչների։ Ասե՞մ, որ նրանից մնացած միակ բանը կանաչ համազգեստն է, վրան՝ կարմիր հետքեր, գրպանում՝ պատերազմից խունացած մի նկար… 

Ես նայում եմ ինձ շրջապատող Քո սրբապատկերներին։ Մի՞թե չես խելագարվում։ Մի՞թե չես ուզում ցավից ճչալ Քո աստվածային ամբողջ ուժով։ Հերքե՜լ, ասե՜լ, որ ախր սա’ չէր, սա’ չէր այն փրկությունը, որի համար պիտի նահատակվեր խաչերդ ու վանքիդ պատերը համբուրած մեկը։

Ասում են՝ երկրի ներսում խաղաղություն է վաղուց, սահմանին՝ հարաբերական անդորր։ Կնքվել են ինչ-որ թղթեր, ու ինձ այդպես էլ ոչ ոք չասաց, թե երբ է ավարտվելու ի՛մ պատերազմը, որն իրենց խաղաղությունից հետո է սկսվել…

Թե երբ է գալու իմ սրբադասվածը, ում հուդաները մատնեցին խաչի… 

Օգնի’ր ինձ, Տե՜ր։ Ականջներիս մեջ ժամանակը աղավաղում է արդեն ձայնը նրա, ով ինձ սրբորեն մայր էր կոչել։ 

Օգնի’ր ինձ, որովհետև ոչ ոք չօգնեց լրացնել բացը նրա, ում բացակայությունից հետո դարձել եմ կիսատ։ Օգնիր խլանա՜լ ու էլ չլսե՜լ. 

– Խաղաղություն է,- ասում են։

– Հերոս է տղադ,- ասում են։